Route 1: Wandeling of fietstocht ‘Rondje Pontje’ (ong. 15 km)
Zin in een wandeling of korte fietstocht van zo’n 15 km langs de Lek? Met uitzicht over de uiterwaarden en mét een of twee tussenstops? Neem vanuit De Helling het pontje aan de authentieke Veerweg met haar vele monumenten, zoals het Rijkspeilschaalhuisje waar vroeger het waterpeil van de Lek werd gemeten, en steek over richting Schalkwijk. Sla rechtsaf de dijk op en volg deze in de richting Wijk bij Duurstede en Beusichem. Op verschillende plekken kun je eventueel de uiterwaarden inlopen en een pad volgen dat direct langs de Lek ligt. Na ongeveer 6 km kom je bij de pont van Beusichem. Ben je nog niet uitgekeken, vervolg dan je weg zo’n 7 km naar het historische centrum van Wijk bij Duurstede. Anders sla je hier rechtsaf om de Lek over te steken richting Beusichem. Las eventueel een terrasstop in bij ’t Veerhuys voor een pannenkoek, een broodje of een verfrissing. Wandel of fiets daarna verder richting het kruispunt boven aan de dijk, waar je rechtsaf de Beusichemsedijk neemt in de richting van Culemborg. Na ongeveer 2 km vind je als herkenningspunt op de dijk het beeld Moeder Aarde. Het oorspronkelijke bronzen beeld van Adri van Rooijen is ontvreemd en daar is het huidige kunststof exemplaar voor in de plaats gekomen. Hier maak je een keuze. Vind je het leuk je tocht langs de uiterwaarden en de Lek te vervolgen, blijf dan op de dijk, net zo lang tot je in ongeveer 4 km de Culemborgse jachthaven bereikt. Lijkt het je echter leuk ons stadspark De Plantage te bezoeken of is het een zondag met mooi weer en heb je zin om in de idyllische Honddijker Theetuin, te genieten van een petit gateau temidden van een diversiteit aan bloemen en planten, vlinders en bijen, sla dan linksaf de Weidsteeg. Sla bij de tweede kruising rechtsaf naar de Honddijk. De idyllische theetuin vind je na 500 m aan je rechterhand. Let op dat je de hond niet meeneemt het terrein op, maar er wordt bij het hek voor vers water gezorgd. Loop anders door en sla je linksaf de Lange Dreef in. Neem de eerste weg rechts de Sprokkelenburglaan in en na de bocht weer de eerste rechts de Achterlaan. Hier loop je het bomenrijke stadspark De Plantage in. Er lopen verschillende wandelpaden door het park. Kijk bijvoorbeeld eens bij het hertenkamp, de vijver met fontein, de muziektent de volière of het ooienvaarsnest en wandel dan door naar de Wilhelminadreef die onderdeel uitmaakt van de Vier Dreven. Dit gebied heeft een historische waarde en hoorde ooit bij het Culemborgse kasteel. De dreven omsluiten in een vierkant een grasland, Volencamp, dat destijds al als paardenweide werd gebruikt. In de Elisabethdreef aan de overkant liep ooit de TBC-tram van Tiel via Buren naar Culemborg. Ga vanaf de Wilhelminadreef linksaf de Waldeck Pyrmondtdreef op en ga dan linksaf de Bouhuysweg in richting parkeerplaats Palumbus. Neem eventueel een kijkje bij rijksmonument de Kasteeltuin aan je linkerhand met tussen de schuren het enige bovengronds overgebleven restant van het veelhoekige waterkasteel dat hier ooit stond. Er zijn veel bijzondere archeologische ontdekkingen gedaan. Vervolg je route de dijk op richting het haventerrein of wandel vanaf hier de binnenstad in voor een lekker afzakkertje.
Restaurant ’t Veerhuys, Veerweg 7, Beusichem, open dagelijks vanaf 11.00
Honddijker Theetuin, Honddijk 2, Culemborg, open bij mooi weer op zondagen tussen mei en september vanaf 11, honddijkertheetuin.nl, honden zijn niet toegestaan op het erf.
De Kasteeltuin, Lange Meent 11, open tussen april en oktober op zaterdagen van 13.00-17.00
Route 2: Bieren proeven bij Fort Everdingen (ong. 9 km)
Bezoek het proeflokaal van Fortbrouwerij Duits & Lauret in Fort Everdingen. Het fort uit de 19e eeuw maakte vroeger onderdeel uit van de Nieuwe Hollandsche Waterlinie en op het terrein staan ook meerdere gebouwen met militaire betekenis uit de recentere geschiedeis. In een van de oude genieloodsen (militaire opslag) bevindt zich tegenwoordig de brouwinstallatie van Danielle Duits en Marco Lauret. Bezoekers kunnen hier, gescheiden door een glazen tussenwand, met uitzicht op de ketels hun eigen oordeel vellen over de verschillende bieren. Je wandelt, fietst of rijdt er naartoe door vanuit de haven rechtsaf de Kleine Buitenom te nemen tot het spoorwegviaduct. Na een paar honderd meter gaat deze over in Ronde Haven, aan de rechterhand passeer je hier namelijk een oude Culemborgse haven. De Ronde Haven werd in 1609 ingericht, maar bij de aanleg van de Veerweg in 1650 raakte hij buiten gebruik en werd de haven bij de Lekpoort de belangrijkste haven. Met de aanleg van de spoorbrug, werd het gebied helemaal afgesloten van de Lek. Tegenwoordig is het een grillig natuurwandelgebied waar grote aantallen padden, kikkers en salamanders jaarlijks paren. Vervolg je weg na het viaduct door de Goilberdingerdijk langs de Lek te nemen. Het fort is niet te missen en je moet even de weg óm het fort blijven volgen om bij de ingang te komen. Maar als je goed ter been bent, kun je vanaf de Culemborgse kant in de bocht ook over de sluisdam klauteren en het fort vanaf daar wandelend bereiken. Heb je op de terugweg nog geen genoeg van lokale lekkernijen rondom het dijkgebied, maak dan ook een tussenstop bij Werk aan het Spoel, ooit een sluis en later omgebouwd tot fort in de Nieuwe Hollandsche Waterlinie, en geniet op het gezellige terras van Caatje aan de Lek die veelal lokale producten serveert.
Fort Everdingen, bij Noodweg 2, proeflokaal open vrijdag 12.00-18.00, zaterdag 11.00-18.00 en zondag 10.00-18.00, www.forteverdingen.com
Caatje aan de Lek, Goilberdingerdijk 40, restaurant open open wo 11.00-17.00 en do-zo 11.00-21.00
Route 3: “Proef de Betuwe” fietsroute (ong. 42 km)
Rijd vanuit de haven linksaf de Beusichemsedijk op. De dijk volgt de meanderende Lek en haar uiterwaarden. Na 1,5 km kijk je aan je linkerhand uit op de Redichemse Waard. Begin jaren ‘70 werd het zand uit deze zandwinplas gebruikt voor de aanleg van wegen. Tegenwoordig wordt ‘de afgraving’ vooral door watersporters gebruikt als recreatieplas. Blijf de dijk volgen tot in Beusichem. Op de kruising met de Veerweg sla je rechtsaf op het Einde en op de eerstvolgende kruising opnieuw rechtsaf naar De Keuning. Even verderop ga je links op de Smalriemseweg die je volgt tot vlakbij het centrum van Beusichem. Als je even doorrijdt, bereik je het centrale plein, de Markt, van Beusichem waar je even wat kunt drinken bij bijvoorbeeld De Brandblusser. Voor het vervolgen van de route sla je echter rechtsaf de Beijerdstraat in die je blijft volgen. Deze straat kruist met de N320 en heet vanaf dan De Bosjes en even verderop de Beusichemse Broeksteeg. Na ongeveer 1,5 km neem je links de Hennisdijk die je enkele kilometers volgt tot je op een t-splitsing rechtsaf gaat naar de Kruisweg. Aan je linkerhand zie je een grote boerderij met Wilco's IJs, waar je een lekkere tussenstop kunt plannen. vervolg je je weg dan sla je bij de N833 je linksaf en na ongeveer 500m bereik je daar de eierhandel en boerderijwinkel van pluimveebedrijf Lagerweij in Buurmalsen. In de leuke winkel vind je naast kakelverse scharreleieren de lekkerste streekproducten, zoals Betuwse jam, sap van het lokale fruit en de huisgemaakt Betuwse Scharrelroom. Door het grote raam in de winkel heb je zicht op de kippen in de overdekte stal die de eieren leggen waarvan die lekkere Scharrelroom gemaakt is. Met een bezoek aan deze winkel ben je in één keer klaar met een kleinigheidje voor thuis!
Na je bezoek rijd je 100 meter terug naar de kruising waar je eerder de N833 op bent gedraaid, en sla je nu linksaf de Oude Hoevenseweg in. Deze weg gaat na ong. 2,5 km over in de Mariënwaerdt Dwarssteeg. Na nog eens ong. 2,5 km sla je linksaf de Oude Waag in die je blijft volgen tot bij De Stapelbakker. Je rijdt inmiddels op het landgoed Heerlijkheid Mariënwaerdt. Dit landgoed beslaat ruim 900 hectare en ontleent zijn naam aan de ‘heerlijke’ rechten die de eigenaar kreeg bij de aankoop, zoals jacht-, pacht- en visrecht en de aanleg van wegen en watergangen. Het is heerlijk toeven op dit prachtige landgoed. Fiets bijvoorbeeld eens door naar de romantische Appeldijk die omringd wordt door oude fruitbomen. Vooral in de bloesemtijd is dit een aanrader! In de richting van Tricht zitten ook een paar leuke theetuinen. Er zijn op het landgoed bovendien enkele wandelroutes beschikbaar die allen aanvangen bij De Stapelbakker. Dit is ook een leuke plek om even comfortabel te rusten, onder het genot van een lekkere pannenkoek of een gezondere optie. Of van een smaakvol stuk taart! In het pand huist ook de landgoedwinkel van Heerlijkheid Mariënwaerdt. Hier vind je alle biologische producten van het landgoed, zoals sappen, jams, chutneys en kazen, maar ook ander heerlijks, zoals het zeer smakelijke walnotentaartje van barones Van Verschuer, echt een aanrader! Na de rust vervolg je je tocht door vanaf De Stapelbakker terug te rijden op de Oude Waag en linksaf te slaan de Stationsweg in. Blijf deze volgens langs het station en kruis de snelweg A2 onderlangs. Op de t-splitsing sla je rechtsaf de Parkweg op die langs de A2 leidt en later afbuigt en daar overgaat in de Ridderslag. Na ongeveer 1,5 km sla je rechtsaf de Beschuinse in. Op de t-splitsing ga je links op de Acquoysemeer die je na zo’n 800 m naar rechts blijft vervolgen. Op de kruising draai je rechts de Acquoyseweg op. Steek de Culemborgse Vliet over via de brug aan de linkerkant en ga daarna direct rechts de Diefdijk op. Op de Diefdijk rijd je langs de unieke Bunker 599, een bunker uit de Nieuwe Hollandsche Waterlinie, die doormidden gezaagd is en nu als kunstobject te bezichtigen is. Verderop staan op de dijk verschillende stalletjes van bewoners die de opbrengsten van hun land, zoals rabarber of hooi vriendelijk delen met passanten. Blijf de Diefdijk alsmaar volgen tot bij Fort Everdingen in Everdingen. Dit fort was ook onderdeel van de Nieuwe Hollandsche Waterlinie die diende als vervanging van de Oude Hollandsche Waterlinie, de verdedigingslinie van Holland in de 17e e 18e eeuw. Vanaf 1871 werd de linie uitgebreid zodat ook de stad Utrecht binnen de linie viel en kreeg het verdedigingsnetwerk haar nieuwe naam. Tegenwoordig staat het stelsel van verdedigingslinies op de nominatielijst voor werelderfgoed van UNESCO. In het fort kun je de lokaal gebrouwen bieren proeven in het proeflokaal van Fortbrouwerij Duits & Lauret in een van de oude genieloodsen. Of je vervolgt je weg door rechtsaf te slaan de Goilberdingerdijk op richting Culemborg. Je passeert dan Werk aan het Spoel, vroeger een sluis en later omgebouwd tot fort, beiden onderdeel van de Nieuwe Hollandsche Waterlinie. Samen met de onderwatervoorziening van het fort kon de sluis van het Spoel gebruikt worden om het waterpeil in de polder tussen Culemborg en de Diefdijk te manipuleren (inundatie) en zo Nederland te beschermen tegen de vijand. Wellicht stop je hier nog even bij Caatje aan de Lek waar kun je ongedwongen kunt genieten een verfrissing of een hapje van liefst lokale producten. Een heerlijke plek om even te ontspannen in de zon op het terras! Blijf daarna de dijk volgen en sla bij het viaduct linksaf om weer bij De Helling te komen.
Boerderijwinkel Lagerweij, Rijksstraatweg 61c, Buurmalsen (rechtstreeks: 7 km vanuit de haven), streekwinkel open ma-za 09.00-18.00
Landgoed Heerlijkheid Mariënwaerdt, Oude Waag 21, Beesd (rechtstreeks: 11 km vanuit de haven), landgoed vrij toegankelijk, streekwinkel zo-do 10.00-18.00 en vr-za 10.00-19.00, familierestaurant De Stapelbakker ma-zo 09.00-21.00
Fort Everdingen, bij Noodweg 2, proeflokaal open vrijdag 12.00-18.00, zaterdag 11.00-18.00 en zondag 10.00-18.00, www.forteverdingen.com
Werk aan het Spoel, Goilberdingerdijk 40, buitenterrein vrij toegankelijk, restaurant open wo 11.00-17.00 en do-zo 11.00-21.00